Լուսանկարել չի կարելի
Ամառ, հայ-թուրքական սահման, գյուղ Հայկաձոր:
-Հե~յ, նաչալնիկին կանչի~...
-Հիմա իմացա՞ք, որն է անլար հեռախոսը:
Ձեռքս մոտեցնում եմ բերանիս, որ չերևա, որ կամացուկ ծիծաղում եմ:
-Հիմա կգա, - ասում է փշալարերից այն կողմ գտնվող հայ զինվորը:
Տեսնես ի՞նչ է մտածում հիմա: Չէ, դեմքից էլ երևում է, որ խղճով է: Նրան էլ հաստատ դուր չի գալիս, որ այսքան կանայք ու երեխաներ սպասում են այս անտանելի արևի տակ: Հաստատ: Եթե նրա կամքը լիներ, առանց «նաչալնիկին» սպասելու կբացեր դռները ու կասեր. «Անցեք, ժողովուրդ ջան, գնացեք ձեր եկեղեցին, հանգիստ աղոթք արեք»: Հաստատ, ավելի ճիշտ, ես եմ ուզում, որ այդպես լինի, դրա համար էլ այդպես եմ մտածում:
Վերջապես գալիս է ռուս «նաչալնիկը»:
-Кто у вас главный?
Զարմանում եմ, ինչո՞ւ անպայման մեզ մոտ «главный» պիտի լինի: Մենք այստեղ բոլորս էլ հավասար ենք: Եվ ռուս «նաչալնիկը» միանգամից կոպիտ ու նույնիսկ մի քիչ վախենալի է թվում ինձ:
Մինչ տղամարդիկ պարզում են, ով է նրանցից «главный», կանայք կատակում են. «Հիմա մեզ գլխաքանակով հաշվելու են»: Դառը կատակ էր...
Վերջապես «նաչալնիկը» թույլ է տալիս բացել դռները: Հերթով մտնում ենք ներս կամ դուրս ենք գալիս, արդեն ինքս էլ չեմ հասկանում: Հեռվում երևում է եկեղեցին: Միանգամից միացնում եմ «լուսանկարչական ապարատը» (ինչպես կասեր ընկեր Սոնան): Հետո անջատում եմ:
-Լուսանկարել կարելի՞ է:
Ուրիշ ժամանակ և ուրիշ վայրում երբեք թույլատվություն չէի խնդրի, այդ էր մնում պակաս: Բայց հիմա, չգիտես ինչու, հիշեցի ընկեր Սուսոյի վաղուց մոռացված դասերը. «Ֆատոգռաֆը իրավունք ունի նկարել ամեն տեղ, բացի սեփական տարածքներից, օդանավակայանից, մետրոյից ու սահմանային տարածքներից»: Ավելի լավ է, չհիշեի:
-Саму церковь фотографировать можете, но больше ничего.
-Եկեղեցին կարող եք նկարել, էրեխեք ջան, բայց այ գետի ափը արդեն չի կարելի, - թարգմանում է հայկաձորցիներից մեկը:
Թարգմանության կամ բացատրության կարիք չունեմ, ինքս էլ եմ հասկանում, որ ռուս «նաչալնիկը» դուրս ընդհանրապես չի գալիս:
Զինվորների ուղեկցությամբ շարժվում ենք դեպի եկեղեցի: Ինչո՞ւ են այդքան ուշադիր նայում, վախենում են, որ ինչ-որ ավելորդ բա՞ն կլուսանկարենք: Դե, լուսանկարել չի կարելի... եկեղեցուց բացի:
Սկսում եմ լուսանկարել եկեղեցին: Գմբեթ, պատուհան, վառվող մոմեր: Երբ եկեղեցի է մտնում ռուս «նաչալնիկը», անջատում եմ ապարատը: Նա կանգնում է դռան շեմին ու լսում «Սուրբ, սուրբ»-ը: Հետաքրքիր է, ի՞նչ է մտածում հիմա:
Դուրս ենք գալիս եկեղեցուց: Նորից եմ լուսանկարում այն, նորից ու նորից: Հանկարծ լսում եմ ռուս «նաչալնիկի» ձայնը.
-У меня есть фляжка с водой. Намочите лицо и шею.
Շրջվում եմ ու տեսնում, որ «նաչալնիկը» իր «ֆլյաժկայից» ջուր է լցնում հայկաձորցիների ձեռքերին: Չէ, երևի այդքան էլ վատը չի:
Արդեն համարյա հասանք դարպասներին: Վերջին հնարավորությունս է: Մեկ անգամ ևս նկարում եմ եկեղեցին: Հետաքրքիր նկար է ստացվում. առաջին պլանում ֆոկուսի մեջ չորացած չյուղեր, երկրորդ պլանում` ֆոկուսից դուրս` ճգնավոր եկեղեցին: Չեմ ասի, որ պատահական է ստացվել:
Ընկեր Սուսոն, երբ տեսնի այս նկարը, կասի. «Ապրես, պլանների հետ ես աշխատել»: Պատահական տեսնողը կասի. «Է~, ինչո՞ւ ես եկեղեցին լղոզել»: Բայց ինձ համար այս նկարը, հիմա` մի քանի օր անց, յուրահատուկ իմաստ է ձեռք բերել: Չէ՞ որ եկեղեցին, որը սպասում է, թե երբ պիտի հայերը նորից գան և «Սուրբ, սուրբ»-ը երգեն, այդ եկեղեցին վերջնակետն է: Եկեղեցուց այն կողմ լուսանկարել չի կարելի:
Սոնա Արսենյան
|
ամսագրի Ձեր ցանկացած համարն ընթերցելու համար սեղմեք համապատասխան համարի շապիկին
